Το έθιμο του Κουρμπανιού στον Άκοβο

ΚΟΥΡΜΠΑΝΙ

Κάθε χρόνο την ημέρα της εορτής του Αγίου Γεωργίου οι κάτοικοι του χωριού θυσιάζουν ένα μοσχάρι και το κρέας του προσφέρεται βραστό με κρασί και ψωμί στους ξένους προσκυνητές, οι οποίοι δεν πρέπει να έχουν καμία συγγενική σχέση με τους κατοίκους του χωριού.

Οι απόψεις διχάζονται για το πότε καθιερώθηκε το έθιμο. Κάποιοι ισχυρίζονται ότι  προέρχεται από ειδωλολατρική θρησκεία και κάποιοι άλλοι υποστηρίζουν ότι καθιερώθηκε από τον Χριστόδουλο Καρούτσο, ο οποίος σώθηκε από θαύμα του Αγίου Γεωργίου.

§         Ο  Χριστιανισμός απαγορεύει την τέλεση θυσιών υπέρ των Αγίων στους Ναούς , ωστόσο δημιουργείται η εντύπωση, ότι το κουρμπάνι αποτελεί στοιχείο επι­βίωσης αρχαίας ειδωλολατρικής θρησκείας, που άρχισε πριν από χι­λιετίες στον ίδιο χώρο και οι εκδη­λώσεις της είχαν αποδέκτη διαφο­ρετικό και όχι τον τιμώμενο τροπαι­οφόρο Άγιο Γεώργιο. Φαίνεται λοι­πόν καθαρά ότι η σύνδεση της λα­τρείας του Αγίου Γεωργίου με το Κουρμπάνί και το ιερό δένδρο των Αρχαίων, την δρυ (βελανιδιά) του Α­κόβου, η οποία δεν υπάρχει βέβαια σήμερα, αποτελεί αναμφισβήτητα αποδεικτικό στοιχείο ότι στον ίδιο χώρο του σημερινού ναού οι κάτοι­κοι τελούσαν πριν από αρκετές χιλιετηρίδες λατρευτικές εκδηλώ­σεις, των οποίων τελευταίος αποδέ­κτης έγινε ο Άγιος Γεώργιος.

              Στον ίδιο χώρο λοιπόν, είχε προη­γηθεί η λατρεία αρχαίας θεότητας, που άρχισε στον χώρο του σημερι­νού Ακόβου γύρω στο 2700 Π.Χ. ή και παλαιότερα, πιθανόν πριν κατέ­βουν οι Αχαιοί στην Πελοπόννησο. Το όνομα του πατέρα των αρχαίων θεών και προστάτη των ανθρώπων ήταν Ζευς και Δεύς ,που σήμαινε ουρανός και λατρεύτηκε στην αρ­χαία Ελλάδα ως θεός ουράνιος και γήινος με πολλές ευεργετικές ιδιό­τητες, ως σωτήρας των στρατιωτών (Ζευς Σωτήρ), ως φιλόξενος οικοδε­σπότης των οδοιπόρων και πιστών του (Ξένιος Ζευς) κλπ. Πολύ νωρίς η λατρεία του συνδέθηκε με την λατρεία της ιερής Δρυός (βελανιδιάς) , πράγμα που συνέβαινε στην Δωδώνη και καθ' ημάς και στον Άκοβο. Στο σημείο αυτό πρέπει να τονιστεί ότι ο Ζευς είχε στενή λα­τρευτική σχέση με τους Αρχαίους Αρκάδες, αφού γιός του από την νύμφη Καλλιστώ ήταν ο Αρκάς, ο γενάρχης του λαού των Αρκάδων.

Επειδή κατά την αρχαία παράδο­ση οι Αρκάδες ήταν απόγονοι του Δία, ήταν φυσικό να τον λατρεύουν σε πολλές περιοχές της χώρας τους. Στη θέση λοιπόν του ναού του Αγίου Γεωργίου πρέπει να υπήρχε ναός ή βωμός του Δία, του οποίου ιερό δένδρο ήταν η βελανιδιά. Στα θεμέλια του ναού αυτού πρέπει να χτίστηκε μεταγενέστερα ο ναός του Αγίου Γεωργίου, όπως στα θεμέλια ή τις θέσεις άλλων ειδωλολατρικών ναών χτίστηκαν χριστιανικοί ναοί σε πολλές περιοχές της Ελλάδας.

§         Η τοπική λαϊκή μας παράδοση λέ­ει ότι το κουρμπάνι του Αγίου Γεωρ­γίου καθιερώθηκε από τον Χριστόδουλο Καρούτσο, μέλος μιας εύπορης  και δυνατής οικογένειας του Α­κόβου, των Καρουτσαίων, που για τη ζωή της εδώ, μόνο θρύλοι έφθα­σαν σε μας. Σύμφωνα μ' αυτούς ο Χριστόδουλος Καρούτσος κατοικεί στον Άκοβο κατά τα μέσα του 18^ου αιώνα και ήταν προεστός του χωρι­ού. Ήταν μεγάλος κτηματίας και κτηνοτρόφος και οι εκτάσεις και τα κοπάδια του έφθαναν μέχρι και τη γειτονική Μεσσηνία. Όμως οι Τούρ­κοι για το κύρος και τη μεγάλη του δύναμη τον φθοvούσαν και με τέχνη (μπαμπεσιά) όπως λέγεται τον έπια­σαν και τον φυλάκισαν στο Καστέλ­λο, στο φρούριο του Ναυπλίου. Κα­τόρθωσε όμως την παραμονή της εκτέλεσης του να δραπετεύσει και κάτω από μυθιστορηματικές συνθή­κες να φθάσει στον Άκοβο. Την τότε διάσωσή του την απέδωσε σε θαύ­μα του Αγίου Γεωργίου και γι' αυτό στην μνήμη του καθιέρωσε το κουρ­μπάνι. Η τοπική λαϊκή μας παράδο­ση λέει τα εξής:

Οι Τούρκοι μόλις αντιλήφθηκαν την απόδραση του Καρούτσου τέ­θηκαν αμέσως σε καταδίωξή του παίρνοντας μαζί τους και κυνηγετι­κά σκυλιά. Όπως ήταν επόμενο τα σκυλιά τον εντόπισαν και άρχισαν να γαβγίζουν, δίνοντας έτσι το σύν­θημα στους Τούρκους στρατιώτες οι οποίοι κατευθύνθηκαν προς το μέρος τους. Ο Καρούτσος διωκόμε­νος απ' τα λαγωνικά των Τούρκων βρέθηκε μπροστά σ' ένα μεγάλο δένδρο, ανέβηκε πάνω και xώθηκε μέσα στον κορμό του.Τα σκυλιά περίζωσαν το δένδρο και γάβγιζαν συνεχώς, όπως κάνουν ό­ταν βρίσκουν το θήραμά τους. Στο μεταξύ έφθασαν επί τόπου και οι άνδρες του αποσπάσματος και άρχι­σαν να ερευνούν με επιμέλεια την γύρω απ 'το δένδρο περιοχή. Ο Κα­ρούτσος έκανε τότε την προσευχή του και παρακάλεσε τον Άγιο Γεώρ­γιο να τον σώσει απ' τους Τούρκους. Ακριβώς εκείνη την στιγμή πάνω, στο δένδρο, μέσα στον κορμό του οποίου ήταν χωμένος ο Καρούτσος, πήγαν και κάθισαν δύο κοράκια. Ο Καρούτσος στην κρίσιμη εκείνη στιγμή ακούγοντας έξω τους Τούρκους έκανε το τάμα του, αν σωθεί να προσφέρει θυσία στην εoρτή του Αγίου Γεωργίου ένα μοσχάρι, ψωμί και κρασί, για να τρώνε όλοι οι ξένοι προσκυνητές, που δεν έχουν κανένα συγγενικό δεσμό με τον Άκοβο. Οι Τούρκοι στρατιώτες μετά την άκαρπη έρευνά τους αποφάσισαν να φύγουν και να συνεχί­σουν την καταδίωξη του δραπέτη φωνάζοντας τα λαγωνικά τους να τους ακολουθήσουν. Εκείνα όμως ε­πέμεναν γαβγίζοντας και δεν έλε­γαν να απομακρυνθούν απ' το δένδρο. Ο επικεφαλής αξιωματικός βλέποντας στην κορυφή του δένδρου τα κοράκια υ­πέθεσε πως η επιμονή των σκυλιών οφειλόταν σ' αυ­τά και οργισμένος απ' την καθυστέρηση πυροβόλησε σκοτώνοντας τα κοράκια αλλά και τα σκυλιά που συ­νέχιζαν να γαβγίζουν και να μην φεύγουν απ' το συ­γκεκριμένο σημείο.

Ο Καρούτσος πίστεψε πως η διάσωσή του οφειλό­ταν σε θαύμα και σαν σημαδιακό θεώρησε το γεγονός ότι κατά την διάρκεια της προσευχής του, κάθισαν στην κορυφή του δένδρου τα κοράκια, που αποπρο­σανατόλισαν τους Τούρκους και σώθηκε. Έτσι τήρη­σε το τάμα του στον Άγιο Γεώργιο και κάθε χρόνο έ­σφαζε το μοσχάρι και πρόσφερε το κρέας του βραστό με ψωμί και κρασί στους ξένους προσκυνητές. Όταν ο Καρούτσος μετά από χρόνια στα 1783 συνελήφθη και πάλι απ'τους Τούρκους και εκτελέστηκε, το τάμα του το ανέλαβε το χωριό και το συνεχίζει από τότε κά­θε χρόνο χωρίς καμία διακοπή. 

                          ΠΩΣ ΤΡΕΦΟΤΑΝ ΤΟ ΜΟΣΧΑΡΙ ΓΙΑ ΤΟ ΚΟΥΡΜΠΑΝΙ

Τα παλιά χρόνια το μοσχάρι που θα έσφαζαν για το κουρμπάνι το αγόραζε η εκκλησιαστική επιτροπή μικρό και το άφηναν ελεύθερο να βόσκει στην περιο­χή όπου βρισκόταν το ξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου. Ε­κεί κοντά είχε κτιστεί ένα μικρό καλύβι για τον σταυ­λισμό του. Κανείς δεν εμπόδιζε το ιερό ζώο από το να βόσκει όπου ήθελε, ωστόσο όλοι θεω­ρούσαν εύνoια του Αγίου και σημάδι για καλή σο­δειά αν το μοσχάρι βοσκούσε στα χωράφια τους.

Τα τελευταία όμως χρόνια το μοσχάρι το αγοράζει η Εκκλησιαστική Επιτροπή λίγες μέρες πριν την εορ­τή του Αγίου Γεωργίου. Η δαπάνη για την αγορά του συγκεντρώνεται από εισφορές των Ακοβιτών οι ο­ποίοι πέρα από την οικονομική εισφορά τους προ­σφέρουν ακόμη ψωμί, κρασί καθώς και λίγο αλάτι.

Κοντά στην εκκλησία έχει κτιστεί ένα μικρό κτή­ριο όπου βράζεται το μοσχάρι και μετά τη Θεία Λειτουργία διανέμεται στους ξένους με απόλυτη τάξη.

Η παράδοση μας λέει πως βαριά ήταν η τιμωρία σε εκείνους που αψήφησαν το έθιμο και έφαγαν κουρμπάνι και ότι ο Άγιος Γεώργιος ακόμη δεν συγχωρεί την παράληψη του χωριού να συνεχίσει το Τά­μα του Καρούτσου. Μερικά ζωντανά περιστατικά που τα θυμούνται και τα διηγούνται οι παλαιότεροι Ακοβίτες επιβεβαιώνουν το θρύλο. Όσοι δηλαδή Α­κοβίτες επιχείρησαν να φάνε ή έφαγαν το απαγο­ρευμένο για αυτούς κουρμπάνι έπαθαν κάποιο κακό το οποίο αποδόθηκε στην παραβίαση του εθίμου.

-Κάποτε ένας Ακοβίτης πήρε να φάει και αυτός κουρμπάνι. Τότε έγινε το αξιοπερίεργο γεγονός, να περάσει δηλαδή ένας κόρακας και ορμητικά να πά­ρει από τα χέρια του Ακοβίτη το κομμάτι με το κρέας.

- Κάποιοι Ακοβίτες που αψήφησαν το έθιμο και δοκίμασαν το κουρμπάνι έπαθαν κάποιο κακό οι ί­διοι ή η οικογένειά τους (αρρώστιες) ή τα ζώα τους. Πολλοί είναι αυτοί που διηγούνται πως μια γυ­ναίκα δεν κατάφερε να χωνέψει το κρέας του κουρ­μπανιού που δοκίμασε και χρειάστηκε χειρουργική επέμβαση.

- Σύμφωνα με την παράδοση, κατά την διάρκεια της κατοχής, οι κάτοικοι λόγω της ανέχειας σκέφτη­καν και συζητούσαν να μην κάνουν το Τάμα του Κα­ρούτσου. Ενώ ήταν ηλιόλουστη μέρα ο Άγιος έρι­ξε τον κεραυνό του και έπληξε το καμπαναριό του ενοριακού Ναού του Αγίου Νικολάου ανακαλώντας στην τάξη τους πιστούς και επιβάλλοντάς τους την συνέχιση του λατρευτικού αυτού εθίμου.